Hamelen bezoeken? 17 x bezienswaardigheden langs de Rattenvanger
Hamelen ligt tussen de prachtige heuvels van het Weserbergland, de perfecte vertrekplaats voor mooie wandelingen, trek- en fietstochten of tochtjes met de boot. Hamelen is ook een leuke stop als je vanuit België of Nederland naar Denemarken, Noorwegen of Zweden wil rijden met de auto. De stad ontstond zo'n 1200 jaar geleden en heeft een prachtig historisch centrum.
Inhoud artikel
De geschiedenis van de stad
Overnachten in Hamelen? Boek je kamer bij het Mercure hotel Hamelen voor € 104.
De Duitse stad Hamelen ligt aan de rivier de Weser, in de deelstaat Nedersaksen (Noord-West Duitsland). De stad is ontstaan rond een klooster dat hier werd gesticht, mogelijk al in 851 v.C. maar het was pas in de 12e eeuw dat het een stad werd. De stad is natuurlijk het meest bekend van het middeleeuwse volksverhaal, De Rattenvanger van Hamelen. In het Duits staat de figuur uit het volksverhaal bekend als “Der Rattenfänger von Hameln”.
In de 16e en begin 17e eeuw bereikte de stad op cultureel en economisch gebied haar hoogtepunt. Hamelen is een historische stad met typische vakwerk- en zandsteenhuizen, waarvan er veel in de renaissance zijn gebouwd. De stad heeft nog overblijfsels uit de tijd van de middeleeuwen, waaronder de twee stadstorens en de stadsmuur. In Hamelen bevinden zich verder veel stille en charmante steegjes, waarin het dankzij de talrijke leuke cafés en restaurantjes, knusse Biergärten en winkeltjes heerlijk genieten is.
De Rattenvanger van Hamelen
Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, meneer? De grootste bekendheid heeft de stad Hamelen te danken aan het bekende sprookje ‘De rattenvanger van Hameln’.
In het verhaal is de rattenvanger een personage dat veelkleurige (of 'bonte') kleding droeg en met zijn fluit de ratten uit de stad weglokt. De burgemeester stemde ermee in hem 100 gouden Dukaten te betalen voor zijn diensten. Hierop lokte de rattenvanger alle ratten uit de stad weg om ze vervolgens in de Wezer te laten verdrinken.
Maar de burgemeester verbrak zijn belofte en weigerde de rattenvanger te betalen. De bonte fluitspeler zwoer wraak te nemen. Hij kwam terug naar de stad en speelde op z’n fluit, dit keer om de kinderen van de stad te verleiden in plaats van de ratten. Zo leidde hij bijna alle kinderen weg waarna ze nooit meer teruggezien werden. Of ze nu stierven of naar een prachtig land werden gebracht, de verhalen zijn hierin nogal verschillend.
De oorsprong van het verhaal, en of het al dan niet een historische basis heeft, is niet direct geweten. De vroegste versie van het verhaal is vermoedelijk afkomstig uit de stad zelf. Het stond op een glas-in-loodraam in de kerk van Hamelen. Deze kerk werd in 1660 verwoest, maar verschillende geschreven versies van de legende zijn nog steeds bewaard gebleven, zoals een kleurrijk geklede fluitspeler en enkele in het wit geklede kinderen.
Interessant is dat de ratten pas in 1559 aan het verhaal werden toegevoegd en in eerdere versies van het verhaal nog niet aanwezig waren. Het verhaal werd gepopulariseerd en verspreid door onder andere Johann Wolfgang von Goethe, de gebroeders Grimm en Robert Browning.
- Ook iedere zondag tussen half mei en half september spelen acteurs het verhaal na door middel van een toneelstuk. Je kan het spektakel gratis bijwonen in het historische centrum en dit om 12u.
- Elke woensdag is in dezelfde periode om 16u30 ook een Rattenmusical op het plein te zien. Het verhaal kan je dan ook overal terug vinden in de stad.
Wil jij ook Hamelen bezoeken? Download onze complete stadswandeling Hamelen en ontdek de mooiste plekjes van de stad, in het spoor van de Rattenvanger.
De Munster St. Bonifatius kerk
De oudste kerk van de stad, de Münsterkirche Sint-Bonifatius, is gewijd aan de heiligen Bonifatius en Romanus. Op deze plaats staat al meer dan 1000 jaar een eredienstplaats. In de crypte van de kathedraal bevond zich het relikwie van de heilige Romanus, dat vanuit Rome naar hier werd gebracht. De ramen, het orgel en de klokken hier zijn allemaal de moeite waard om van dichterbij te bekijken. De kerk is ook te zien in het wapenschild van de stad Hamelen.
Het Rattenfängerhaus (Gaststätte Rattenfängerhaus)
Het rattenvangershuis dankt zijn naam aan een inscriptie op de zijgevel van het gebouw, die de vermeende verdwijning van de 130 kinderen uit Hamelen in 1284 vastlegt. De inscriptie luidt als volgt:
1284 n.C. - op 26 juni - de dag van Johannes en Paulus - werden 130 kinderen - geboren in Hamelen - door een fluitspeler in veelkleurige kleding de stad uit geleid. Nadat ze de Calvarie bij de Koppenberg passeerden verdwenen ze voorgoed.
Het huis werd in 1602-1603 gebouwd voor een raadslid van de stad, Herman Arends. Het wordt beschouwd als een schoolvoorbeeld van de Wezerrenaissance-architectuur. Het wordt nu gebruikt als restaurant. Misschien wil je hier iets eten voordat je verder gaat met je verkenningstocht, of kom hier terug om je wandeling af te sluiten.
De Löwenapotheke
De Löwenapotheke is nog steeds een van de meest opmerkelijke historische gebouwen van Hamelen. Het gebouw zou kort na de stichting van de stad gebouwd zijn. Het is een van de weinige middeleeuwse stenen huizen die in Hamelen bewaard zijn gebleven. Het is opgetrokken uit zandsteen en werd gebouwd door rijke kooplieden die zich hier vestigden. Deze kooplieden gebruikten steen om hun rijkdom te tonen, maar ook om hun bezittingen tegen brand te beschermen.
Het oorspronkelijke huis op deze site werd in 1948 gerenoveerd. In de gevel werd een zespuntige ster ontdekt, wat de historicus Heinrich Spanuth ertoe bracht te suggereren dat het een synagoge voor de Joden van de stad was geweest. Bernhard Gelderblom en andere historici hebben echter aan het hexagram getwijfeld als bewijs hiervan. In 1957 werd bij de ingang een stenen leeuw toegevoegd. Hier was meer dan honderd jaar lang een apotheek gevestigd.
De Bungelosenstraße
De Bungelosenstraße, of 'straat zonder trommels' zou de straat moeten zijn waar de vermiste kinderen van Hamelen voor het laatst werden gezien. Niemand mag hier muziek maken of dansen. Wandel langs deze straat terwijl je mijmert over de mogelijke historische oorsprong van het verhaal.
Wil jij ook Hamelen bezoeken? Download onze complete stadswandeling Hamelen en ontdek de mooiste plekjes van de stad, in het spoor van de Rattenvanger.
Het Bürgerhus
Bürgerhus is nog een van die mooie klassieke huizen in Hamelen. Het is vermoedelijk gebouwd rond 1530 en heeft overvloedig houtsnijwerk en decoratieve architectonische elementen op de gevels, evenals een prachtige grote ingang. De oorspronkelijke architectonische details werden in de jaren 1980 tijdens een grote renovatie van het gebouw ontdekt en uitgebreid gerestaureerd. Let zeker op de details boven de grote ingangspoort. Foto Wikipedia
Fischpfortenstraße
In de prachtig gerestaureerde Fischpfortenstraße staan een aantal bijzondere historische gebouwen. De straat werd voor het eerst genoemd in 1386, hoewel het destijds bekend stond als 'Visportenstrate'. Vanaf deze straat was er oorspronkelijk een doorgang in de stadsmuur die naar het Fischpfort aan de oever van de rivier leidde.
Hier was een pier waar alle voorbijvarende schepen gelost moesten worden om het 'Hamelngat' te passeren. Dit was een uitsparing in de benedenloop van de Weserwehr, waarover de passerende schepen werden verhoogd of verlaagd. Deze middeleeuwse sluis was belangrijk voor de economische functie van de stad in deze tijd.
Paulaner Im Rattenkrug
Paulaner Im Rattenkrug is de oudste herberg in Hamelen en is hier al meer dan 200 jaar. Het is gelegen in een van de mooiste en bekendste gebouwen van de oude stad, en het is populair bij zowel de lokale bevolking als toeristen.
Het renaissancegebouw werd in 1220 gebouwd en kreeg zijn huidige vorm in 1568, toen de gevel werd toegevoegd voor Johann Rike, de burgemeester van de stad. Hier werd in 1808 de herberg opgericht. De buitenkant en delen van het interieur zijn vrijwel onveranderd gebleven.
Het Hochzeitshaus (Bruiloftshuis)
Het Hochzeitshaus ("Bruiloftshuis") is een ander prachtig voorbeeld van de Wezerrenaissance-architectuur. Het is het laatste stenen gebouw van zijn stijl in Hamelen en werd gebouwd tussen 1610 en 1617. Ooit bevatte het een balzaal, een stadsweeginstallatie, een rechtszaal, een wijnmakerij, een wapenkamer en een apotheek. De apotheek werd vanaf 1822 geëxploiteerd door F.W.A. Setürner, die de morfine ontdekte. Een gedenkplaat ter ere van deze apotheker is op het gebouw te vinden.
Op het gebouw is sinds 1964 een klokkenspel in de plaats gekomen van een klok die tijdens de oorlog in april 1945 werd vernield. Het klokkenspel heeft 37 klokken en laat 3 keer per dag de iconische figuur van de stad, de rattenvanger, tot leven komen.
Je kan de voorstelling, aan de zijkant van de gevel, zien om 13u05, 15u35 en 17u35u. Door een bronzen deur komen de figuren voor het klokkenspel dan tevoorschijn, deze werden gemaakt door de beeldhouwer Walter Volland naar een model van professor Harro Siegel.
- Ook kan je iedere zondag tussen half mei en half september het toneelstuk van de rattenvanger herbeleven. Je kan het spektakel gratis bijwonen en dit om 12u. Wees hier ruim op tijd om een plekje op de bankjes te veroveren.
- In dezelfde periode is er elke woensdag om 16u30 ook een Rattenmusical op het plein te zien.
Het Dempterhaus
Het Dempterhaus heeft een prachtige gevel. Het werd in 1607 aan de Hamelenmarkt gebouwd en is vernoemd naar de bouwer Tobias Dempter, die samen met Anna Brocks verantwoordelijk was voor de bouw van het Dempterhaus.
Op de voorgevel is een breed scala aan ingewikkelde architectonische kenmerken te zien, waaronder een rijk beslag- en smidswerk en details die vergelijkbaar zijn met het beslag op deuren of houten kisten. Boven de ingang van het gebouw staat een inscriptie van de burgemeester van de stad met de tekst 'Tobias von Dempter en Anna Brocks let me build'.
De Marktkirche van Hamelen
De Marktkirche of marktkerk van St Nicolai ligt net ten noorden van het Hochzeitshaus. Het is de op een na oudste kerk van de stad en stamt oorspronkelijk uit de 13e eeuw. Na de Zevenjarige Oorlog kreeg de marktkerk een nieuw interieur, dat in 1899 in gotische stijl werd heringericht.
De kerktoren werd in 1945 in brand gestoken door een brandbom, die in het aangrenzende stadhuis viel en beide gebouwen in brand staken. De kerk werd tussen 1957 en 1959 heropgebouwd. In 1987 werd de kerk opnieuw volledig gerenoveerd en heringericht.
Het Stiftsherrenhaus
Het Stiftsherrenhaus is een van de belangrijkste gebouwen uit de Wezerrenaissance in Hamelen. Samen met het Leisthaus, vlak ernaast, herbergt het op de bovenste verdiepingen het Museum Hameln. Het museumcafé bevindt zich op de begane grond van dit gebouw.
Het Stiffsherrenhaus werd in 1558 voltooid. Het gebouw werd 'het kanunnikenhuis' genoemd vanwege de pittoreske gevel, die met zijn kunstzinnigheid en vormgeving doet denken aan de kerk. De sierlijke beschilderde decoratie en de sculpturale detaillering verbeeldt bijbelse taferelen, maar ook goden uit de oudheid.
Het Leisthaus (Museum Hameln)
Het naastgelegen Leisthaus, waar je ook het museum kan bezoeken, is een van de beroemdste gebouwen van de oude stad van Hamelen. De oudste delen van het gebouw dateren uit de Middeleeuwen. Tussen 1585 en 1589 kreeg het huis zijn huidige vorm onder leiding van architect Cord Tönnis. Het heeft een zandstenen gevel, versierd met rode baksteenverf, en toont het wapen van de opdrachtgever en zijn vrouw, samen met voluten (krul- of spiraalvormige versiering) en obelisken. Een boogvenster wordt bekroond door een figuur van Lucretia.
Hier is sinds 1912 het Museum Hameln gevestigd en sinds 1977 is er een interne verbinding met het naastgelegen Stiftsherrenshaus op de eerste verdieping. Het museum beschikt over een uitstekende permanente collectie van ongeveer 1.300 voorwerpen, die de basis vormen voor tentoonstellingen over de regionale geschiedenis. Er zijn ook roterende speciale tentoonstellingen en een mechanisch Rattenvangertheater. Meer info op hun website
Wil jij ook Hamelen bezoeken? Download onze complete stadswandeling Hamelen en ontdek de mooiste plekjes van de stad, in het spoor van de Rattenvanger.
Het Rattenvangerbeeld
Een laatste herinnering aan het rattenvangerverhaal, het Rattenvangerbeeld, toont de fluitspeler die zijn instrument aan zijn lippen houdt, met ratten aan z’n voeten. Het is het werk van beeldhouwer Bruno Jakobus Hoffmann. Hamelen schaamt zich niet om het verhaal te omarmen waarvoor het zo bekend staat, ondanks het duistere kantje dat het verhaal heeft en de vragen over de oorsprong ervan.
Vakwerkhuizen en zandsteenhuizen
Vakwerkhuizen voor de arme lui
Hamelen staat ook bekend om haar vakwerk- en zandsteenhuizen, aan deze typische huizen in Hamelen zit ook een verhaal vast. Vakwerkhuizen werden gebouwd door middel van hout, stenen, klei en stro. Dit type vakwerkhuizen komen in Engeland, Noord Frankrijk en vooral in Duitsland voor. Lemen huizen roepen tegenwoordig een nostalgische sfeer op, maar vroeger hadden ze een negatieve bijklank. Toentertijd waren de bewoners van een vakwerkhuis arme lui. Door met natuurlijke materialen te bouwen was hun woning relatief goed koop.
Zandsteenhuizen voor de rijke burgerij
Wie veel geld had, bouwde een huis van steen. Daar komt ook de uitdrukking steenrijk vandaan. Zandsteenhuizen zorgen direct voor een wat luxe uitstraling. Steen is een traditioneel materiaal voor buitenmuren die aannemers nog steeds gebruiken. Wanneer er andere gebouwen in de buurt staan, zullen huiseigenaren zich minder zorgen hoeven te maken dat een brand kan overslaan naar hun gebouw.
Excursies in Hamelen
Interesse om je te verdiepen in de geschiedenis als je Hamelen bezoekt? Loop mee met een excursie! Vergaar informatie over de gebouwen en uiteraard over de rattenvanger. Wil je de échte beleving van de stad Hamelen, kies dan voor de ‘pieper’ als gids. Deze gids speelt volledig de rol van de rattenvanger, met kostuum en fluit. Een onvergetelijke en unieke ervaring !
Dagtuistap naar het Marienburg kasteel
Op zo'n 40 km ten oosten van Hamelen kan je het Marienburg kasteel bezoeken in de Duitse gemeente Pattensen. Dit slot werd tussen 1857 en 1867 gebouwd op een 135 meter hoge heuvel, geheel in neogotische stijl. Meer info op hun website.
Waar eten in Hamelen?
Wil je graag eens een pannenkoek als middagmaal of avondeten, dat kan dat bij Pfannekuchen, een speciaal restaurant en koffiehuis. Het etablissement heeft de sfeer van een historisch herenhuis met achteraan een gezellige biertuin. Hier heb je een uitgebreide keuze uit meer dan 50 verschillende pannenkoeken, zowel hartige als zoete.
Krakende vloeren, houten balken en antieke accenten dragen bij aan de bijzondere sfeer in dit gebouw, dat dateert uit 1620. Kijk uit naar de muizen (geen echte muizen!) in de spanten.
Je kan het restaurantje vinden in Hummenstraße in Hamelin (zie ligging op de kaart)
Waar overnachten in Hamelen?
Overnachten in Hamelen? Boek je kamer bij het Mercure hotel Hamelen voor € 104.
- Het hotel beschikt over een zwembad
- Gelegen op wandelafstand van het autovrije historische centrum
- Heeft ruime parkeergelegenheid voor de deur
Topper aan dit hotel: het ontbijt, zeer uitgebreide buffetformule met topkwaliteit aan producten. Prijs/kwaliteit gezien is dit met voorsprong een van de beste hotels in Hamelen. Boek je kamer online.
Nog meer inspiratie om te overnachten in Hamelen? Bekijk hier onze selectie
Hoe Hamelen bereiken?
Maar hoe komt u eigenlijk in Hamelen? Hamelen ligt op zo'n 450 km van Brussel en zo'n 380 km van Rotterdam. De dichtsbij gelegen grote stad is Hannover, zo'n 45 km van Hamelen. Het is dus ideaal te combineren met een dagje of weekendje Hannover. Of een ideale stopplaats op doorrit naar Denemarken, Noorwegen of Zweden.
De stad ligt aan de Wezer, dit is de grootste Duitse rivier die in Duitsland zelf begint. De rivier begint in Hann en eindigt in de Noordzee en is 730 kilometer lang. Bekende steden langs de Wezer zijn Höxter, Bremen, Bodenwerder, Porta Westfalica, Minden en natuurlijk Hamelen. Bij Bremerhaven stroomt de Wezer de Noordzee in.
Hamelen is eenvoudig bereikbaar met de auto, er zijn voldoende (ondergrondse) parkeergelegenheden rondom het centrum en op zondag is dit zelfs helemaal gratis! Hamelen heeft extra charme door haar verbod op auto’s in de binnenstad. De binnenstad zelf is een echt autovrij wandelparadijs !
Ligging van Hamelen op de kaart?
Filmpje: breng een bezoek aan Hamelen en de Rattenvanger
Benieuwd naar hoe Hamelen eruit ziet? In deze video nemen we je mee naar deze prachtige stad in het noorden van Duitsland. Als je dit zelf ook eens wil ervaren, zal je natuurlijk zelf naar Hamelen moeten afreizen.
Download onze reisgids langs de Sprookjesroute
Ontdek de stad met onze stadswandeling door Hamelen. Die hebben we voor jou uitgestippeld zodat je zeker niets mist van de stad. De wandeling brengt je langs alle belangrijke bezienswaardigheden en geeft je wat meer uitleg over de plekken waarlangs je passeert. Eerst uitproberen? Download onze gratis preview reisgids langs de Sprookjesroute. Nog meer zien langs de Sprookjesroute in Duitsland: koop onze volledig reisgids Sprookjesroute Duitsland.