20 x bezienswaardigheden in Haarlem: wat zien en doen tijdens je bezoek?
Het idyllische Haarlem is de hoofdstad van Noord-Holland, en ook écht de moeite waard voor als je er even op uit wil! Van verborgen pittoreske straatjes tot hippe conceptstores. Van middeleeuwse kerken tot boeiende musea en van Hollandse Meesters tot Franse sterrenchefs, je vindt zowat alles in Haarlem.
Wij zochten er alvast de leukste plekjes voor je uit! En oh ja… Wist je trouwens dat Haarlem al diverse keren bekroond werd met de titel ‘Beste winkelstad van Nederland’? Heerlijk dagje shoppen!
Inhoud artikel
Rondvaart op het Spaarne
Ontdek Haarlem op het water!
De rivier Spaarne is al eeuwenlang een belangrijke levensader voor Haarlem. Ideale startpunt dus om de stad te ontdekken. Vaar mee met een rondvaartboot of huur een bootje en geniet van de Haarlemse grachten, de historische herenhuizen, de bijzondere molens, de terrasjes langs het water en het uitzicht op de prachtige monumenten. Boek je rondvaart online voor € 15
Of heb je misschien zelf een boot? Ideaal! De Spaarnestad is onderdeel van de Staande Mast Route waardoor doorvaart van pleziervaart mogelijk is.
Grote of Sint-Bavokerk
In Haarlem vind je in en rond het centrum een aantal interessante kerken die de moeite waard zijn om te bezoeken. Op de Grote Markt vind je de Grote Kerk, ook wel de Sint-Bavokerk genoemd. De 78 meter hoge houten, met lood beklede toren valt je al van ver op. Deze prachtige laatgotische middeleeuwse kruisbasiliek torent dan ook hoog uit boven het plein waardoor je er niet naast kan kijken!
De 14e eeuwse kruiskerk fungeert als rustplek van enkele bekende Haarlemmers, waaronder Frans Hals en Willem Bilderdijk. De kerk huisvest onder andere het beroemde Müller-orgel, waar Mozart ooit als kind alle registers opentrok, en het graf van meesterschilder Frans Hals. Dit indrukwekkend Müller-orgel is het meest afgebeelde instrument ter wereld en beslaat maar liefst de volledige westmuur van de kerk en meet bijna 30 meter. Hoewel het gebouw een onstuimige geschiedenis met ernstige brandschade kent, is haar schoonheid onaangetast gebleven. Meer informatie over de openingsuren en voorstellingen vind je op de website.
Zaterdagmarkt in Haarlem
De zaterdagmarkt vindt plaats op de Grote Markt, vlakbij de Sint-Bavokerk, dus deze kun je moeilijk mislopen tijdens je wandeling door de stad. Toch is het een hippere markt dan andere zaterdagmarkten: er zijn producten uit de hele wereld verkrijgbaar. Arabisch, Italiaans, Spaans. Er staat zelfs een man uit Genua die pizza's in zijn mobiele houtoven bakt. Lekker om mee te picknicken of om mee te nemen! Sla vooral het bio-straatje niet over, dit is een deel van de markt met louter biologische producten.
Haarlem werd eerder al enkele keren uitgeroepen tot beste winkelstad van Nederland en dat zal je geweten hebben! Duik in één van de zeven gouden pittoreske straatjes met een enorm aanbod van winkels. Van hippe conceptstores tot fijne woonwinkels. Voor ieder wat wils! Nog leuker.. de winkels zijn ook open op zondag en je kan ook altijd een Shopping Night bijwonen waarbij je tot middernacht kan winkelen onder het genot van live muziek!
Teylers Museum
Teylers Museum opende in 1784 al haar deuren voor het publiek en is daarmee het oudste museum in Nederland. Het historische museum bezit over miljoenenoude fossielen, wondermooie mineralen, natuurkundige instrumenten, peperdure boeken, tekeningen en schilderijen van beroemde meesters als Rembrandt en Michelangelo. Sinds de opening van het museum is er nog niet veel veranderd en zijn de objecten uit de 18e eeuw nog steeds uniek!
Wanneer je het museum binnenwandelt, word je ‘overvallen’ door een schitterend marmeren entreehal met blinkend bladgoud, reliëfs, beeldhouwwerk en versieringen. De mooiste zaal is de monumentale Ovale Zaal dankzij haar krakende plankenvloer.
De Waag
De Waag is het hoekhuis aan het Spaarne en werd gebouwd in 1594 onder leiding van Lieven de Key (architect uit Gent). Het gebouw werd opgetrokken in renaissancestijl en voor de gevel werd er zowel kalksteen als Naamse steen gebruikt. Daarbovenop biedt De Waag een harmonieuze aanblik doordat beide gevels (voor en zijgevel) bijna identiek zijn.
De ligging aan het Spaarne was gunstig met het oog op de aanvoer van de te wegen goederen. De Haarlemse waag heeft zijn oorspronkelijke functie tot 1915 vervuld. Vandaag de dag kan je er even stoppen voor een heerlijk kopje koffie.
Binnenhofjes van Haarlem
In Haarlem vind je maar liefst 22 verschillende hofjes die je min of meer kan bezichtigen. Het zijn wooncomplexen waar rond een binnentuin woningen zijn gebouwd. Je zou het op het eerste zicht kunnen vergelijken met de Vlaamse begijnhoven maar met het kleine verschil dat hier geen begijnen woonden. De middeleeuwse hofjes boden veelal onderdak aan de arme of ongetrouwde vrouwen en weduwen. Het oudste begijnhof van Haarlem dateert uit 1395.
TIP: Wil jij ook de Hofjes van Haarlem ontdekken? Met onze gratis stadswandeling Haarlem krijg je de kans er een aantal te bezoeken, download deze wandeling en ga zelf op verkenning.
Hofje Bakenesserkamer
Dit hofje werd vernoemd naar Dirk van Bakenes, een stadsbestuurder die bij zijn testament had bepaald dat er een hofje moest opgericht worden op zijn naam. In 1395 werd zijn wil wet en ontstond het Hofje Bakenesserkamer. Het oudste bekende hofje van Nederland. ‘Kamer’ in de naam, verwijst naar het oud Nederlands ‘Camer’, wat een synoniem is voor ‘een kleine woning’. Toepasselijk voor de huisjes op een binnenhofje.
- Wanneer je langs een van de toegangspoorten het hofje binnenwandelt, vind je in een klein fronton boven de deur waarop staat ‘t Gesticht Van Dirck Van Bakenes Voor Vrouwen Acht En Twemael Ses’.
- Hiermee werd aangetoond voor wie dit hofje oorspronkelijk bedoeld was: 8 + (2 x 6) = 20.
- 20 vrouwen waren welkom in dit hofje. Zij moesten dan weer aan een minimum leeftijd voldoen zijnde (8 + 2) x 6 = 60. Leuk gevonden toch?!
Hofje van Oorschot
In dit hofje zit iets meer uitstraling en dat merk je al bij het smeedijzeren hekken met de sierlijke letters ‘Van Oorschots Hofje A° 1769’. Het hofje is in 1769 gesticht door Wouter van Oorschot, een koopman uit Amsterdam. Hij schonk maar liefst 20 000 gouden gulden en ook de Staten van Holland legden dit bedrag bij.
Je telt nog zo’n 18 huisjes. Niet iedereen kon hier wonen. Dat privilege was enkel voorbestemd voor personeel van Van Oorschot of zijn familieleden.
Prinsenhof
- Op deze plek heeft ooit een klooster gestaan dat op het einde van de 16e eeuw in handen kwam van de stad Haarlem. Een deel van dat klooster werd omgebouwd en gebruikt als gastenverblijf voor de Prins van Oranje. De herkomst van de naam van dit hof is dus niet al te ver te zoeken.
- De kloostertuin kreeg een andere vorm en tegelijk een bestemming voor de kweek van medicinale planten. Eind de 19e eeuw werd er hier ook een schoolgebouw neergezet dat vandaag het Stedelijk Gymnasium Haarlem heet.
Proveniershofje
In tegenstelling tot de kleine hofjes in Haarlem, heeft het Proveniershof een andere uitstraling. Het Proveniershof werd in 1704 gesticht en heeft een rijke geschiedenis. In 1414 werd hier het Sint Michielsklooster voor vrouwen gebouwd. In 1578 werden de nonnen door de protestanten verjaagd, ten tijde van de reformatie. Na de reformatie werden de gebouwen in handen gegeven aan de Schutterij van Sint-Joris. De kloostergebouwen werden afgebroken en vervangen door een pand (het Doelengebouw) en de kloostertuin werd gebruikt als schietoefenterrein. Dit ‘doelengebouw’ werd in 1681 een stadsherberg met de naam Heerenlogement. Maar het heerenlogement was niet echt een succes en daarom besloot met in 1704 om hier een proveniershuis te stichten.
Bakenesserkerk
De Bakenesserkerk begon ooit als een eenvoudig, houten kapelletje in de 13e eeuw maar werd later hervormd tot protestantse kerk. Sedert 1997 zijn er geen diensten meer maar je kan ze wel nog steeds bezoeken. Toen in 2010 een renovatie op zijn einde liep, kwamen er zes glas-in-loodramen bij. Niet zomaar een paar gekleurde ramen maar knappe moderne glas-in-loodramen met stripfiguren! De gebruikelijke heiligen en vooraanstaande personen werden vervangen door animerende figuren uit een striptekening. Het is eens wat anders!
Niet alleen de hoge toren van de Sint-Bavokerk zal je aandacht vestigen maar ook die van de Bakenesserkerk. Opvallend is de witgrijze toren die ook wel de ‘tweelingtoren’ genoemd wordt. De toren werd gebouwd met heel wat materiaal dat te zwaar was voor de toren van de Sint-Bavokerk. Vandaar zijn er enkele gelijkenissen met de twee torens.
Waalse Kerk
De Waalse Kerk heeft een ietwat grillige geschiedenis. Bij de stichting van het Haarlemse Begijnhof, moest er uiteraard een kerk komen. Halfweg de 14e eeuw kwam de kerk er waarvan je nog het koor en de toren terugvindt. Later na de Reformatie verdwenen de begijnen en zouden de Vlaamse vluchtelingen hier onderdak vinden.
Vanaf de late 16e eeuw ging de kerk echter over naar de Waalse Gemeente en werd ze herdoopt tot de Waalse Kerk.
Noord Hollands Archief
Het Noord-Hollands Archief, is gevestigd in de oudste kerk van Haarlem. Vanaf de 14e eeuw tot in 1625 behoorde de Sint-Janskerk tot de Johannieter Orde die zijn wortels had tijdens de eerste kruistochten. Aan de kerk was een klooster verbonden, de Commanderij zodat de religieuze orde tegelijk ook een militaire orde was. In deze voormalige kerk is sedert 1936 het Noord-Hollands Archief gevestigd. Hier vind je niet alleen informatie over Haarlem maar ook over de directe omgeving Kennemerland en de provincie Noord-Holland.
Meer informatie over tijdelijke expo’s en openingsuren vind je op de website.
Jopenkerk
Van al dat bezichtigen en rondwandelen, krijg je nu eenmaal dorst. Dan is het ideaal om een kijkje gaan nemen in bij de Jopenkerk, een voormalige kerk die is omgedoopt tot een stadsbrouwerij en restaurant. Twee vliegen in een klap.
In de Jopenkerk brouwt men in enkele imposante glimmende brouwketels het originele bier van Haarlem. Het recept is oorspronkelijk afkomstig uit Luik en werd eerst getest op kleine schaal in samenwerking met de unief van Leuven. Dat resultaat leverden hen het Jopen Koyt bier en het Hoppenbier op. De brouwerij heeft daarnaast nog 14 andere biersoorten in huis en vandaag de dag voeren ze bier uit naar zo’n 40 landen.
Zin in een heerlijke borrel, lunch of diner? Of laat je smaakpapillen de volle loop met een ambachtelijk Jopenbiertje in een bijzonder decor van een kerk, als het ware een unieke beleving! Meer informatie vind je op www.jopenkerk.nl
Frans Hals Museum
In het Frans Hals Museum ontmoet het ‘oude en het nieuwe’ elkaar. Een museum over de Gouden Eeuw in Haarlem. De Gouden Eeuw kwam er doordat er kunstenaars gevlucht waren uit het Vlaanderen bij de Val van Antwerpen. Frans Hals kwam ook uit Vlaanderen maar verhuisde al snel naar Haarlem.
Je bewondert hier historische artistieke werken van o.a. de Haarlemse meesterschilder Frans Hals zelf. Je kan er ook een filmpje bekijken over het levensverhaal van de befaamde schilder. Het is zowat de thuisbasis van ’s werelds grootste Frans-Hals collectie.
Wist je dat Courbet, Monet, Manet en Van Gogh zich lieten inspireren door het werk van Frans Hals?
Museum Haarlem
Kom je graag nóg meer te weten over Haarlem? Breng dan een bezoekje aan het Museum Haarlem. In dit historische pand krijg je een permanente voorstelling van de geschiedenis van de stad en van Zuid-Kennemerland. Er wordt vooral aandacht gevestigd naar de Gouden Eeuw omdat Haarlem toen een vooraanstaande en welvarende stad was. Maar eveneens komt de industrialisatie in beeld en thema’s als geloof, kunst, wetenschap, en het leven in Haarlem.
Molens van Haarlem
Een bezoek aan Haarlem is niet compleet zonder een rondleiding in een van de molens van de stad! De meest bekende molens van Haarlem zijn de Adriaan Molen en de Eenhoorn.
Adriaan Molen
Door zijn schilderachtige ligging aan de rivier het Spaarne en door zijn grote hoogte was deze molen een van de markantste bouwwerken van Haarlem. Hij werd gebouwd in 1779 en recent opgeknapt in 2001. De molen werd in 1800 in gebruik genomen door een tabakshandelaar die er zijn tabak verwerkte maar enkele jaren later diende de molen als graanmolen. De dag van vandaag kan je de molen als museum bezoeken en kom je alles over de geschiedenis van zijn diensten te weten.
De Eenhoorn
De Eenhoorn molen werd in 1640 gebouwd maar kreeg een volledige opknapbeurt rond 1776. De molen is een van de 6 paltrok-houtzaagmolens in Nederland. Omstreeks 1926 werd er een kleine elektrische zagerij gebouwd naast De Eenhoorn en elke maand zorgt de Stichting Molen Zuid-Kennemerland er voor dat de molen nog eens kan draaien! Voor Nederland, is het een authentiek en cultureel erfgoed!
We raden je aan een uitstapje te maken naar deze molens in combinatie met een heerlijke wandeling of fietstocht langs het Spaarne!
Amsterdamse poort
De naam zegt het natuurlijk zelf al.. De Amsterdamse Poort is een Haarlemse stadspoort uit de 14e eeuw en via deze poort verliet men Haarlem om naar Amsterdam te gaan. De poort werd gebouwd tijdens de eerste uitbreidingen van Haarlem toen er een terrein aan een zijde van het Spaarne bij de stad werd opgetrokken en er een verdedigingsmuur gebouwd werd om invallen tegen te houden.
De Amsterdamse Poort wordt ook wel de Spaarnwouderpoort genoemd, omdat de weg naar Amsterdam in die tijd via Spaarnwoude liep in verband met de passage van de Liede. Dit rijksmonument is de enige poort die nog over is van de oorspronkelijke twaalf middeleeuwse Haarlemse poorten.
Koepelgevangenis
Wanneer je voor deze enorme koepel staat, zal je je onmiddellijk afvragen, wat er onder verscholen zit? Dit gebouw is een voormalige strafgevangenis van de stad Haarlem en behoort tot de Rijksgebouwendienst.
De koepelgevangenis werd in 1901 gebouwd en is geïnspireerd naar een ontwerp voor een panopticon bouwwerk zoals Jeremy Bentham had bedacht in 1791. De ronde vorm heeft namelijk als nut, dat je vanuit het midden goed zicht hebt op alle 400 cellen en dus gemakkelijke kunt bewaken. Nederland kent in totaal 3 koepelgevangenissen, de overige zijn te vinden in Breda en Arnhem.
Drogisterij A.J. Van Der Pigge
Voor natuurkundige geneesmiddelen, kan je altijd terecht bij Drogisterij A.J. Van Der Pigge! Dat weten alle Haarlemmers. In 1849 opende Antonie van der Pigge zijn ‘affaire in droogerijen en specerijen’ en deze drogist kan je vandaag de dag nog steeds bezoeken!
Elke Haarlemmer kent het bijzondere verhaal achter dit zaakje. Toen het inmiddels ter ziele gegane warenhuis Vroom & Dreesmann haar imperium wilde uitbreiden, weigerde Van der Pigge zijn homeopathische drogisterij aan de Botermarkt te laten opkopen. De zaak bleef zitten waar ze zat. Rechtszaken bestonden wel, een rechtsbijstandverzekering nog niet.
Dus het is knap dat de man voet bij stuk wist te houden onder de druk van het grootkapitaal. V&D bouwde vervolgens haar immense pand naast, achter én bovenop de winkel van de eigenzinnige ondernemer. Decennia later bestaat het zaakje nog steeds, terwijl de gemeente Haarlem zich buigt over de vraag wat ze met het pand van V&D moet doen.
Breng een bezoekje aan deze historische winkel en kom meer te weten over de natuurgeneesmiddelen.
Friethuis de Vlaminck
Friethuis De Vlaminck is al jaren een begrip in Haarlem. Je vindt hem in de sjieke Warmoesstraat. De frieten die er worden gebakken in twee soorten olijfolie (dus verantwoord), zijn heerlijk! En natuurlijk doet het tentje zijn naam eer aan door Vlaamse mayonaise te serveren, maar ook tartaarsaus en diverse snacks. Gastheer Ali is een vrolijke man die altijd zal aangeven dat je ook aardappels mag schillen als je geen geld bij je hebt.
Stadsstrand De Oerkap
Het stadsstrand is de plek waar tout hip Haarlem zich verzamelt op zomerse dagen. Muzikanten, ondernemers, kunstenaars, ze bestellen hier een cocktail, een ijsthee of een pizza uit de eigen houtoven. De Oerkap bevindt zich op tien minuten lopen: verlaat het station aan de achterkant, sla rechtsaf en loop dan alsmaar rechtdoor, dan zie je het vanzelf liggen. Er vinden ook regelmatig optredens plaats van Haarlemse muzikanten. Foto van Tim Boric
Uitstapje om de hoek naar Keukenhof
Maak een uitstap naar de Bollenstreek, het Keukenhof.
De Keukenhof in Lisse is de grootste tulpentuin ter wereld met ruim zeven miljoen bloembollen. In de lente ervaar je in het Keukenhof de prachtige bloei van de Hollandse tulpen en andere bloemen waar Nederland nog bekend om staat.
De vele tuinen en vier prachtige paviljoens tonen een geweldige verzameling tulpen, hyacinten, narcissen, orchideeën, rozen, anjers, irissen, lelies en andere bloemen. De kleuren en geuren zullen je zonder twijfel overdonderen. Keukenhof is een van de mooiste attracties in Nederland en ideaal voor een dagje weg.
Download onze gratis wandeling Haarlem
Ontdek het historische centrum van de stad met onze gratis wandelroute Haarlem. Deze route hebben we voor jou uitgestippeld zodat je zeker niets mist tijdens je bezoek. De route brengt je langs alle belangrijke bezienswaardigheden in Haarlem.