10 x bezienswaardigheden in Heuvelland voor je weekendje weg
Wat te doen in Heuvelland (West-Vlaanderen), onze favoriete highlights + verblijftips
Diep verscholen in het uiterste westen van België, in de schaduw van de stad Ieper, ligt een oogverblindend landschap vol weidse velden, ingeslapen boerendorpjes en een handvol bescheiden heuveltoppen, dat ook nog eens kriskras doorklieft wordt door ‘De Schreve’, zoals de locals de Frans-Belgische Grens hier noemen. Van harte welkom in het West-Vlaamse Heuvelland, een heuglijk stukje België dat je absoluut niet mag missen!
Benieuwd naar meer? Check dan in dit artikel onze persoonlijke 10 hoogtepunten in Heuvelland en doe alvast wat inspiratie op voor een geslaagd weekendje weg met z’n tweetjes, met het gezin of waarom niet ineens met de ganse familie.
Inhoud artikel
Kaartje met bezienswaardigheden Heuvelland
Wijtschate
Wijtschate doet je wellicht ergens nog wel een belletje rinkelen, als de thuishaven van de familie Welvaert uit de Vlaamse televisiereeks Eigen Kweek. Weet je nog: Het verhaal van een excentrieke familie aardappelboeren die in financiële problemen terecht komt en dan maar hun heil zoekt in de kweek en verkoop van cannabis. In het lokale dialect spreekt men hier trouwens over Wiet-schoate, wat meteen ook de keuze voor dit dorp als filmdecor verklaart.
Wiet-schoate beter kon je de naam niet bedenken
Het vroegere OCMW-gebouw van Wijtschate zal je mogelijks ook nog wel herkennen, als het politiekantoor uit de serie. Mocht je Wijtschate op de kaart als een vogelpikbord voorstellen, dan zou het recent heraangelegde Sint-Medarusplein er de roos van zijn, met straten die van hieruit in alle windrichtingen uitwaaieren. De fleurig aangeklede kiosk in het midden van dit fotogenieke plein, die is alleszins al een schot in die roos.
En over Schotten gesproken: die zal je hier ongetwijfeld ook aantreffen, vredig begraven op de Wytschaete Military Cemetery. Al decennialang onderhoudt het Britse Gemene Best deze en vele andere kerkhoven in de buurt met militaire discipline. Het gemillimeterde gazon en de spierwitte grafstenen bevinden zich al decennialang in een onberispelijke staat.
LEESTIP: Wil jij ook de Westhoek en Heuvelland verkennen? Download onze gratis reisgids Westhoek & Heuvelland, deze zit vol met tips, wandelingen en fietsroutes langs de mooiste plekjes in de streek.
Bayernwald
Van groot strategisch belang tijdens WO I
Wijtschate was tijdens de Eerste Wereldoorlog van groot strategisch belang voor de Duitsers. Dankzij de hogere ligging van het dorp, konden de soldaten van hieruit de stad Ieper en zijn omgeving uitstekend in de gaten houden. Net buiten Wijtschate gingen de Duitsers zich gaan ingraven en maakten van het dorp een haast oninneembaar fort. Hoe het er toen allemaal precies moet uitgezien hebben, dat kan je bij Bayernwald ontdekken.
Reconstructie van de loopgraven en bunkers gecreëerd
Op dit stuk grond heeft men op basis van archeologisch onderzoek een reconstructie van de loopgraven en bunkers gecreëerd. De wanden van de loopgraven werden hier echter niet met zandzakjes gestut, maar met gevlochten wilgentakken, om op die manier een betere stevigheid in de sompige grond te kunnen waarborgen. Onder de loopplanken lag verder ook een houten greppel om het water af te voeren, zodat de loopgraven niet onder water kwamen te staan.
Tickets voor Bayernwald kan je via de webshop van Heuvelland Toerisme kopen of aan de balie van de toeristische dienst in Kemmel (zie locatie op de kaart). Ter plaatse is er geen personeel aanwezig en kunnen er ook geen tickets aangekocht worden.
Er hangt naast de ingang wel een QR-code die je doorverwijst naar de webshop. Eens je ticket op zak, scan je de barcode aan het draaihek dat toegang verschaft tot het omheinde domein. Een bezoek is tijdsgebonden en duurt ongeveer 45 minuten. Tijdens jachtdagen in de velden rond Bayernwald is het domein gesloten. Meer info over tarieven en openingsuren vind je hier.
Spanbroekmolenkrater
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het Heuvellandse landschap zwaar verminkt door hevig artillerievuur en talrijke bominslagen. Zo gaapt er ten zuidwesten van Wijtschate sindsdien een groot gat van wel 76 meter breed en 12 meter diep: de Spanbroekmolenkrater, alias de ‘Pool of Peace’. Via een poortje kan je tot bij de krater komen.
Het verhaal van een uit de hand gelopen aanslag
Nu is het een idyllische vijver, maar ooit stond hier de Spanbroekmolen vrolijk rondjes te draaien. Tot 7 juni 1917. Op die dag pleegden de Britten een aanslag op de Duitsers met dieptemijnen. Ze hadden daarvoor een tunnel gegraven van 520 meter lang, onder de Duitse stellingen door, die ze dan volstouwden met springstof. Maar niet alles verliep zoals gepland. Bij de ontploffing schoten de geallieerden immers ook zichzelf zwaar in de voet. Door een technische fout met de ontsteking werden de explosieven onder de molen pas later dan voorzien geactiveerd, net wanneer de Britten een aanval op de Duitsers inzetten. Met man, muis en molen werden ze toen allemaal de lucht ingeblazen, zowel vriend als vijand. Het nabijgelegen Lone Tree Cemetery en Spanbroekmolen Cemetery herdenken de gesneuvelden van deze uit de hand gelopen aanslag. Naar verluidt zouden er zich in deze omgeving nog enkele niet ontplofte mijnen bevinden.
Commandobunker van Kemmel
Geheime bunker tegen nucleaire dreiging
Niet alleen tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde Heuvelland een belangrijke rol, maar ook in de periode van de Koude Oorlog. Of dat was toch de bedoeling. Toen na de Tweede Wereldoorlog een nieuwe (nucleaire) dreiging vanuit de Sovjet-Unie opdook, beslisten België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Luxemburg en Nederland met het Pact van Brussel om militair de handen in elkaar te slaan.
In het begin van de jaren ’50 construeerden ze in het binnenste van de Kemmelberg een geheime commandobunker, die als coördinatiecentrum zou dienen voor de gezamenlijke luchtverdediging bij een mogelijke nucleaire aanval.
In verval door opkomst van de NAVO
Kort na de oplevering zag de NAVO echter het daglicht. In deze nieuwe militaire alliantie was er niet langer een rol voor de commandobunker weggelegd, dus raakte dit ondergrondse complex al snel in onbruik. Vanaf 1963 werd de bunker nog sporadisch door het Belgische leger gebruikt voor oefeningen, tot de val van het IJzeren Gordijn, eind jaren ‘80.
- Sinds 2009 is de commandobunker toegankelijk voor bezoekers. Een echte aanrader wanneer je in bezoek aan het Heuvelland.
- Het bescheiden toegangsgebouw boven de grond laat absoluut niet vermoeden wat voor een betonnen mierennest aan trappen, gangen en kamers er hier diep onder de grond steekt.
- In de centrale Operations Room hangen reusachtige landkaarten aan de muur om de situatie op het terrein strategisch te kunnen inschatten, terwijl de kantoren en communicatieposten errond zodanig realistisch ingekleed zijn, alsof de bunker ieder moment weer in gebruik kan genomen worden. Je voelt de spanning van de Koude Oorlog er nog werkelijk rondwaren.
Tickets voor de Commandobunker van Kemmel kan je kopen via de webshop van Heuvelland Toerisme, ter plaatse aan de ingang van de bunker of aan de balie van de toeristische dienst in Kemmel (zie ligging op de kaart). Reken op gemiddeld een uur bezoektijd. Opgelet! Het complex is maar enkele dagen per week geopend en niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Meer info over tarieven en openingsuren hier
De Klankmakerij in Dranouter
Dranouter, dat staat synoniem voor het gelijknamige muziekfestival dat hier jaarlijks begin augustus plaatsvindt. Dé hoogmis voor folk, maar intussen ook voor veel andere muziek. Sinds 2021 vind je recht tegenover het festivalterrein De Klankmakerij, een amusante indoorattractie voor groot en klein, waar je op een speelse manier je kennis van (volks)muziek, instrumenten en artiesten test.
Amusante indoorattractie voor groot en klein
In teams van maximum 5 personen neem je het tegen elkaar op tijdens verschillende, uiteenlopende uitdagingen: Quizvragen beantwoorden, melodieën memoriseren, verbanden leggen tussen een lied en een voorwerp, een muziekinstrument bespelen en nog zoveel meer. De winnaar wacht op het einde een leuke verrassing.
- De Klankmakerij belooft je alvast heel wat plezier en hilariteit op te leveren, zowel voor de kinderen als voor de volwassenen. En je schaaft er ook nog eens je muziekkennis wat bij.
- Wist je bijvoorbeeld dat Laïs, de dames achter de monsterhit ’t Smidje, hier ontdekt werden tijdens het medewerkersfeest van Festival Dranouter? Ze veroverden meteen een plekje op het podium van het festival zelf. De rest is geschiedenis.
- Reken in totaal op 1,5 tot 2 uur tijd om het volledige circuit uit te spelen.
- We raden je aan om vooraf te reserveren. Er zijn vaste starttijden, telkens met een interval van twee uur, alle info op de website.
Honger of dorst? Dan kan je in hetzelfde gebouw als De Klankmakerij terecht bij Eetcafé ’t Folk voor een lekker hapje en een verfrissend drankje.
Kemmelberg & Rodeberg
We kunnen uiteraard niet over Heuvelland spreken, zonder het ook eens over de heuvels in kwestie te hebben. ‘Bergen’, worden ze hier zelfs genoemd. Ietwat overschat misschien, want de Kemmelberg, het hoogste punt van de provincie West-Vlaanderen by the way, meet amper 154 m in hoogte. En toch steken de dicht beboste heuvels er als groene bakens boven het doorgaans kale landschap uit. Om er nog een paar op te noemen: Rodeberg, Zwarteberg, Scherpenberg, Monteberg en Katsberg. Sommige ervan liggen over ‘De Schreve’, in Frankrijk.
Recreatiedomein Kosmos
De Robeberg is al sinds jaar en dag een populaire toeristische trekpleister. Nostalgici zullen zich beslist nog het recreatiedomein Kosmos herinneren, waarvan enkel het vervallen onthaalgebouw nog overeind staat, wachtend op een betere toekomst. Op de plaats waar vroeger het befaamde openluchtzwembad lag, werd intussen een fraai park aangelegd die keurig geïntegreerd werd in het aanpalende Hellegatbos.
Het groene Hellegatbos
In de Eerste Wereldoorlog werd de Rodeberg trouwens helemaal kaalgeschoten. Geen enkele boom bleef er nog overeind staan. Gelukkig werd het Hellegatbos na de oorlog zorgvuldig heraangeplant, waardoor de noordwestelijke flank van de Rodeberg meer dan een eeuw later opnieuw weelderig groen ziet. Het bos nodigt sterk uit tot het maken van een mooie wandeling.
Parkeren: Op de ruime, gratis parking aan de Kosmos (zie locatie op de kaart).
ONZE TIP: De wandelpaden in het Hellegatbos bevatten links en rechts stevige hellingen en kunnen er buiten de zomermaanden erg modderig bij liggen. Voorzie dus zeker stevig schoeisel! Inspiratie nodig voor nieuwe wandelschoenen? Neem dan zeker eens een kijkje op onze blogpost over de beste wandelschoenen.
Honger of dorst? Restaurant ’t Hellegat is een knusse herberg op de top van de Rodeberg, met op de menukaart Belgische klassiekers als varkenswangetjes op grootmoeders wijze en koetong in madeirasaus. Reserveer bij voorkeur een tafeltje op de eerste verdieping aan het raam, waar je van prachtige vergezichten over de omgeving geniet. Bij goed weer kan je zelfs Rijsel zien liggen!
Cordoba-kabelbaan
Sinds 1957 al verbindt de Cordoba-kabelbaan de Vidaigneberg met de Baneberg. De tijd lijkt er sindsdien wel stil te staan. Buiten een vers likje verf van tijd tot tijd, is er nog niet veel veranderd. Tijdens de kwartier durende rit met deze antieke stoeltjeslift, de enige in Vlaanderen trouwens, zweef je onder meer over de glooiende wijngaarden van wijndomein Entre-Deux-Monts. Bij goed weer kan je in de verte zelfs een glimp van de Belgische kust opvangen.
Tickets voor de Cordoba-kabelbaan koop je gewoon ter plaatse, net voor het instappen. Meer info op de website
ONZE TIP: Ga nadien in de chalet van Cordoba een Picon drinken, een alcoholische drank die typisch is voor deze streek en doorgaans met bier of witte wijn gemixt wordt. Binnen in de chalet kan je je ook uitleven met enkele volksspelen.
Wijndomein Entre-Deux-Monts
Gerenommeerde wijnregio in België
Aan het einde van de jaren ’90 van vorige eeuw groeide Heuvelland ook stilaan uit tot een gerenommeerde wijnregio in België. In 2005 begon wijndomein Entre-Deux-Monts, wat letterlijk ‘tussen twee bergen’ betekent, met de aanleg van de eerste wijngaarden op de glooiende flanken van de Rodeberg en de Zwarteberg. Intussen produceren ze gemiddeld zowat 110.000 flessen per jaar. Op de wedstrijd van Beste Belgische Wijn in 2022 pakte Entre-Deux-Monts bovendien goud met hun Wiscoutre Blanc de Blancs, één van hun mousserende wijnen.
Witte wijn, rode wijn en gin
Naast hun sprankelende schuimwijnen, verbouwt Entre-Deux-Monts ook nog een selectie witte wijnen en een beperkte hoeveelheid rode wijn. Bovendien beschikken ze sinds kort ook over hun eigen gin. Die wordt weliswaar door graanstokerij Filliers vervaardigd, maar de kruiden die daarvoor aangewend worden, zijn wel afkomstig uit de wijngaarden van Entre-Deux-Monts.
Zin om te proeven? Dat kan in het bezoekerscentrum, idyllisch genesteld in de vallei tussen de Rodeberg en de Zwarteberg in. Wedden dat je in de bijhorende winkel enkele flessen mee huiswaarts neemt?
ONZE TIP: Ga voor of na het wijnproeven wandelen over de Entre-Deux-Monts-Route en kom zo nóg meer te weten over de wondere wereld van de wijn. Of bekijk de wijngaarden eens vanuit vogelperspectief en maak een ritje op de Cordoba-kabelbaan.
Vespa-Ride
Waarom Heuvelland niet eens per Vespa ontdekken? Bij Vespa-Ride kan je sinds 2021 in ware Italian style doorheen de Westhoek snorren, aan de hand van verschillende routes die reeds voor jou uitgestippeld werden.
Eigen Kweek Vespa-route
Wij deden de Eigen Kweek-route. Deze route van 92 km lang loodst je dwars doorheen de streek van de gelijknamige TV-serie (zie fragment hier) over voornamelijk landelijke wegen met amper verkeer. Zonder het goed en wel te beseffen overschrijd je zelfs ‘De Schreve’ en bol je met je Vespa een stukje door Frankrijk.
Ook alle eerdere hoogtepunten in deze blogpost kom je tijdens je rit op de baan tegen. Het enige wat jij hoeft te doen is gewoon de GPS volgen en optimaal genieten van het oogverblindende heuvellandschap. In het roadbook dat je van Vespa-Ride meekrijgt, vind je verder ook nog tal van interessante weetjes over zaken die je op je pad kruist.
De Vespa huren kan voor een halve of een volledige dag. Vespa-Ride beschikt over scooters met een cilinderinhoud van 50cc of 125cc. Deze laatste is krachtig genoeg om twee personen over de soms steile heuvels te sleuren. Naast de Eigen Kweek-route zijn er ook nog tal van andere routes beschikbaar. Meer info: vespa-ride.be
ONZE TIP: Ga na je Vespa-trip een schuimende Sint-Bernardus drinken bij Bar Bernard. Deze nagelnieuwe bar ligt pal op het dak van Brouwerij Sint-Bernardus in Watou, dat hoog boven het landelijke landschap uitsteekt. Het sublieme uitzicht krijg je er gratis bij.
Overnachten in B&B In ’t Stille Weg
Neem gerust je tijd om Heuvelland op een ontspannen tempo te ontdekken en boek je een paar nachten bij B&B In ’t Stille Weg in Kemmel, een keurig opgeknapte boerderij te midden van de Vlaamse velden. In de verte domineert de majestueuze Kemmelberg de golvende horizon, terwijl in de andere richting de torens van Ieper een oogje in het zeil houden. Hier kom je werkelijk helemaal tot rust. De fluisterende stilte wordt slechts af en toe eens doorbroken door het gebalk van de huisezel of door een voorbij pruttelende tractor. De B&B heeft zijn naam dus absoluut niet gestolen.
Uitbaters Xavier en Hilde zorgen ervoor dat je hier werkelijk niets tekort komt
- Iedere ochtend staat er een kakelvers ontbijt op je te wachten, met op tafel een heerlijke selectie van artisanale producten uit Heuvelland. Hun confituur en vruchtensap maken ze dan weer zelf. Naar wens bakt Xavier met veel plezier ook een lekkere omelet voor je.
- Wil je er ’s avonds blijven dineren? Dat kan, op aanvraag. Laat het hen even op voorhand weten en Xavier knutselt een verrukkelijk meergangenmenu met dagverse producten ineen.
Het voelt er meteen aan als thuiskomen
Het gastenverblijf huist in de vroegere varkensstallen, die grondig gerenoveerd werden. Het interieur kreeg er een knusse, landelijke stijl aangemeten. Het voelt er meteen aan als thuiskomen, grotendeels de verdienste van decoratief brein Hilde. Een groot deel van de meubels zijn tweedehands aangekocht, al dan niet wat opgefrist door Xavier. Het bezorgt het geheel alleszins een rustieke, authentieke sfeer, waardoor je er bijna niet meer weg wil.
B&B In ’t Stille Weg is niet alleen een perfecte uitvalsbasis om Heuvelland te verkennen, maar daarnaast ook gewoon een hemelse plaats om even aan de dagelijkse sleur te ontsnappen, ver weg van alle drukte. B&B In ’t Stille Weg vereist een minimumverblijf van twee nachten, om zo van een optimale B&B-beleving te kunnen genieten. Kinderen zijn er niet toegelaten, om de rust voor hun gasten te garanderen. Meer info en boeken
Filmpje: Sfeerbeelden van een bezoek aan Heuvelland
Ben je benieuwd naar wat je mag verwachten van je bezoek aan Heuvelland? In onderstaand filmpje kan je al een voorproefje bekijken. Als je zelf alles met geuren en kleuren wil ontdekken zal je natuurlijk moeten afreizen naar de Westhoek!
Mis niets tijdens je verblijf in de Westhoek met onze reisgids
Herkenbaar: je wil er zeker van zijn dat je niets mist tijdens je bezoek aan de Westhoek? Dan is er goed nieuws, want wij deden alvast al het opzoekingswerk voor jou. Koop je reisgids Westhoek & Heuvelland met alle belangrijke bezienswaardigheden in de regio (+ GPS coördinaten). Eerst uitproberen? Download je gratis preview reisgids Westhoek.